ADR po nowemu

Przepisy dotyczące transportu towarów niebezpiecznych zmieniają się cyklicznie. W transporcie drogowym zmiany następują co dwa lata, zawsze w roku nieparzystym. Komisja robocza ONZ nr. 15, odpowiedzialna za regulacje umowy europejskiej ADR z 28 lutego 2008 r. określiła, czego możemy się spodziewać w 2009 r. Szczegóły zapisano w dokumencie ECE/TRANS/WP.15/195. Nowe regulacje dość znacząco zmienią praktykę przewozową.

Po kilku latach doświadczeń eksperci zgodzili się, by posłuchać licznych głosów krytyki w zakresie dokumentacji i wyposażenia kierowców. Przyjęto daleko idące uproszczenia, które mogą zaoszczędzić wiele nerwów i pieniędzy przewoźnikom.

Instrukcje pisemne
Chociażby kwestie stosowania Instrukcji Pisemnych dla Kierowcy. Dokument ten, ma za zadanie precyzować obowiązki oraz zasady postępowania kierujących związane z możliwymi do przewidzenia zdarzeniami na drodze, podczas których może dojść do rozszczelnienia, czy też uszkodzenia przewożonego ładunku. Instrukcje precyzują także wymagane wyposażenie oraz postępowanie w przypadku pożaru i wtedy, gdy trzeba udzielić pierwszej pomocy.
Adresatem instrukcji jest kierowca, jednak dotychczasowe przepisy wymagają, by była ona sporządzana przez nadawcę w językach urzędowych państwa nadania, docelowego, wszystkich państw przez które kierowca będzie jechał oraz - co najważniejsze - w języku zrozumiałym dla kierowców. W efekcie, gdyby ukraiński kierowca wykonywał przewóz drogowy z Polski przez Czechy do Austrii nadawca musi przekazać kierującemu ów dokument po polsku, niemiecku, czesku i ukraińsku. W praktyce nadawcy sporządzają najczęściej instrukcje w swoim języku ojczystym, a pozostałe ściągają od znajomych lub z Internetu a czasem po prostu ich nie dają. Kierowca musi radzić zatem sobie sam. Najgorzej jest, gdy w każdej instrukcji pisze coś innego …
W roku 2007 średnio 6 proc. stwierdzonych nieprawidłowości w przewozie towarów niebezpiecznych dotyczyło właśnie wspomnianych instrukcji pisemnych dla kierowców. Kierowcy albo jej nie posiadali (4 proc.) lub była ona niewłaściwie sporządzona (2 proc.). Za złą instrukcję na kierujących nakładano kary od 100 zł. Drugim aspektem jest możliwość karania za brak wyposażenia wpisanego w owe instrukcje. Tu kreatywność nadawców tworzących instrukcje jest wprost nieograniczona. Podam kilka przykładów. W instrukcji dla gazu Butan przewożonego w cysternie nadawca wpisał Kierowca powinien posiadać pojemnik z mydlinami w celu sprawdzania szczelności. Ciekawi mnie tylko jaki duży musi być pojemnik z mydlinami. Kierowca z takim dokumentem został poddany kontrolki przy temperaturze na zewnątrz minus 10 stopni. Wodą którą miał zamarzła. Nałożono sankcję. Przypadki można by mnożyć.

Wyposażenie po nowemu
Zaproponowane zmiany mają przywrócić zakładaną rolę instrukcji. Dzięki niej to właśnie jej adresat – kierowca ma się dowiedzieć co powinien czynić w razie wypadku. Zmiany mają charakter porządkowy i wyjaśniający. Uregulowano także kwestie wyposażenia kierowcy. Możemy zatem zacząć mówić o standaryzacji wyposażenia kierowcy. Nie będzie zatem więcej sytuacji, w której nadawca zażyczy sobie zupełnie nieuzasadnionych elementów. Co się zatem zmieni?
Po pierwsze - maska ucieczkowa. Ten najdroższy element wyposażenia jest wymagany tylko przy towarach stwarzających ryzyko zatrucia. Określono wyraźnie, że ma być to maska ucieczkowa z pochłaniaczem zespolonym do gazu/pyłu typu A1B1E1K1-P1 lub A2B2E2K2-P2, podobna do określonej w normie europejskiej EN 141.
Po drugie - środki służące zabezpieczaniu środowiska przed wyciekiem. Przyjęte regulacje maja na celu wymuszenie posiadania środków pozwalających na zakrycie studzienek oraz uniemożliwienie przedostania się materiału do wód lub gruntu. Zrezygnowano z dopuszczenia zapisów typu mata magnetyczna czy tez mata do zakrycia studzienek wprowadzając ogólny zapis, że kierowca powinien mieć osłonę otworów kanalizacyjnych. Może to być zarówno wspomina mata czy folia ale też i worki z sorbentem lub inne materiały służące do osiągnięcia zamierzonego celu.
Przy tej regulacji należy się też mała uwaga krytyczna. Pierwsza propozycja obejmowała wprowadzenie tych regulacji tylko dla materiałów ciekłych. Obecnie regulacje obejmują wszystkie towary w klasie 3 (ciekłe zapalne) ale także w klasie 4.1 (stałe zapalne), 4.3 (materiały stałe, ciekłe i przedmioty, które reagują niebezpiecznie z wodą) oraz w klasie 8 (stałe i ciekłe żrące) i 9 (stałe i ciekłe materiały niebezpieczne – szczególnie stwarzające zagrożenie dla środowiska).
Po trzecie - układ instrukcji. Nowy wzór instrukcji będzie miał cztery strony. Pierwsza będzie przedstawiać ogólne zasady postępowania. Druga i trzecia wskaże na zagrożenia przypisane do nalepek ostrzegawczych i poda zasady postępowania w przypadku awarii. Na ostatniej, czwartej stronie umieszczone będą wymagania w zakresie wyposażenia.
Tabela w tekście prezentuje elementy wyposażenia, których posiadanie będzie obowiązkowe dla towarów oznaczonych poszczególnymi nalepkami ostrzegawczymi.
Miejmy nadzieje, że powyższa regulacja uprości praktykę i pozwoli na optymalizacje kosztów związanych z wyposażeniem pojazdów. Przypomnieć także należy, że przedstawione zmiany wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2009 r., jednak w okresie do 30 czerwca 2009 r dopuszczalne będzie stosowanie zarówno nowych jak i dotychczasowych regulacji. Z dniem 1 lipca 2009 r. dotychczasowe instrukcje odejdą do lamusa.

Zmiany wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2009 r., jednak w okresie do 30 czerwca 2009 r. dopuszczalne będzie stosowanie zarówno nowych jak i dotychczasowych regulacji.

Marek Różycki
(ekspert ds. bezpieczeństwa w transporcie ładunków)

Tekst ukazał się w miesięczniku Truck&Business Polska nr 5/2008